بازآفرینی منظر پایدار میادین قدیمی شهر قزوین با رویکرد سرزندگی (نمونه موردی سبزه میدان قزوین)

مسألهی بازآفرینی فضاهای شهری و رویکرد منظرین به آن، امروزه یکی از مباحث مهم در میان متخصصین این علم است؛ در این میان توجه به موضوع سرزندگی و عوامل ایجاد کنندهی یک منظر سرزنده، یکی از موضوعات حائز اهمیت در این مقوله است؛ که کمتر به آن پرداخته شده است. متأسفانه امروزه در کشور ما، مناظر سرزندهی شهرهای کهن، با از دست دادن بار فرهنگی و تعاملات اجتماعی خویش، به روند زندگی خود ادامه میدهند و این امر به تدریج باعث تضعیف کیفیات ذهنی منظر شهر و از میان رفتن حس تعلق و از بین رفتن نشاط و حیات آنها گردیده است. این در حالی است که سرزندگی یکی از مهمترین نیازهای روانی بشر است و شهر به عنوان ظرفی برای حضور بشر، نمیتواند خالی از آن باشد. برخلاف گذشته، که منظر میادین شهرها، عرصهی ظهور فعالیت ها و تعاملات اجتماعی و به هم رسیدن مهمترین عناصر شاکلهی شهر، یعنی حکومت، مردم و مذهب بوده است، امروزه، دیگر اثری از این تکاپو و سرزندگی ، حتی در میادین اصلی شهرها به چشم نمیخورد. حضور اتومبیلها در این میادین، آن ها را صرفا به محل عبور و مرور و حرکت وسائل نقلیه بدل کرده است، نه فضایی برای ماندن، شدن و تعامل. با ادامهی این مسأله، میدان نقش خود را به عنوان یک عنصر هویتمند و شاخص در شهر از دست داده و دیگر اثری از نقش پیوند دهندهی شهر در آن، به چشم نمیخورد و سرزندگی و نشاط حاصل از تعاملات اجتماعی مردمان استفادهکننده، جای خود را به حضور مردهی اتومبیل و صرفاً عبور عابرین داده است. چگونگی تأثیر عوامل ایجاد کنندهی سرزندگی، در تعاملات پایدار اجتماعی میادین شهرها، مهمترین موضوع این پژوهش است؛ که تلاش میکند با استفاده از مطالعات اسنادی و کتابخانهای، و با شناخت عوامل موثر در پایداری فضای جمعی و عوامل موثر در ایجاد سرزندگی در منظر میادین شهر و تأثیر آن در تعاملات مثبت اجتماعی، سرزندگی را به عنوان یکی از لوازم ایجاد فضای جمعی پایدار در میادین رو به زوال شهرها، معرفی نماید و همچنین با تأکید بر عوامل ایجاد کنندهی سرزندگی از دیدگاه منظر شهری، به بررسی چگونگی بازآفرینی میادین سرزندهتر در شهر، بپردازد. سبزه میدان شهر قزوین، به عنوان فضایی که در گذشته بخشی از دولتخانه صفوی بوده است و کمتر از یک قرن از تبدیل آن به میدان، نگذشته است، اما به عنوان یک گره مهم در شهر قزوین عمل میکند و روزانه محل آمد و شد سیل کثیری از جمعیت شهر است. فضاهای تجاری، خدماتی، فرهنگی و مذهبی متعددی که در اطراف این میدان و یا در نزدیکی آن قرار دارند، و همچنین بناهای تاریخی متععدی که قدمت آن ها به دورهی صفوی و حتی پیش از آن بازمی گردد و قسمت باقی مانده از باغ تاریخی دولتخانه ی صفوی و عمارت چهلستون که در جنوب این میدان قرار دارد، پتانسیل بالقوه ی این میدان را برای تبدیل شدن به فضای جمعی سرزنده در مرکز تاریخی شهر قزوین، به وضوح نشان میدهد. در این رساله تلاش شده است که سبزه میدان شهر قزوین را که امروزه، در کنار عبور و مرور اتومبیل ها و نقش آن به عنوان فلکه، حضور گاه به گاه سالمندان و کودکان و جوانان را ، برای دیدار و گفت و گو های روزانه ، به خود میبیند، به فضای جمعی سرزنده تری بدل شود و نقش پررنگتری به عنوان یک منظر جمعی، و نه صرفا یک فلکه شهری، به خود بگیرد.